Zbiory regionalne

Od wielu lat Książnica ze szczególną uwagą gromadzi materiały regionalne – piśmiennictwo przedmiotowo traktujące o regionie, autorstwa osób związanych z Podlasiem, Suwalszczyzną, Ziemią Łomżyńską oraz wydane na terenie regionu. Budując kolekcję tych materiałów, dąży się do zgromadzenia kompletu publikacji potrzebnych do badań i studiów regionalnych. Kolekcja książek regionalnych, zgromadzona w Książnicy, liczy ok. 20000 vol. Zawiera ona literaturę naukową, popularnonaukową i literaturę piękną, współczesną i w wyborze XIX-wieczną. Publikacje pisarzy związanych z regionem, w znacznej części opatrzone są dedykacjami i autografami. W zbiorach XIX-wiecznych cenne są wydania książek Zygmunta Glogera, Łukasza Górnickiego, wyróżniają się rzadkie druki w języku rosyjskim dotyczące Białegostoku. Interesujące są publikacje związane proweniencją z Białostocczyzną. Są to np. książki ze znakami własnościowymi stowarzyszeń działających na przełomie XIX i XX w. Materiały z okresu międzywojennego zaopatrzone są w pieczątki białostockich szkół – Gimnazjum im. Anny Jabłonowskiej, Gimnazjum Józefa Piłsudskiego, także bibliotek szkół żydowskich np. Gimnazjum Zelligmana, J. Lebenhofta, S. Gutmana. Niektóre książki opatrzone są znakami własnościowymi Biblioteki Szołema Alejchema oraz bibliotek rosyjskich z okresu zaboru i okupacji sowieckiej. W zasobach znajdują się też publikacje z pieczątkami bibliotek, księgarń i stowarzyszeń działających w Wilnie i innych miastach kresowych. Księgozbiór regionalny udostępniany jest w Czytelni Ogólnej oraz Dziale Zbiorów Specjalnych.

Zasoby prasy regionalnej, największe w regionie, liczą ponad 840 tytułów. Obejmują komplet zbiorów współczesnych, wybrane tytuły XIX-wieczne i z początku wieku XX oraz znaczące materiały międzywojenne w większości zmikrofilmowane. Czasopisma regionalne dostępne są w Czytelni Ogólnej, natomiast mikrofilmy w Dziale Zbiorów Specjalnych.

Regionalną kolekcję uzupełniają zbiory specjalne. Szczególnie cenne są rękopisy, stare druki, wśród nich druki supraskie. Z regionaliów późniejszych na uwagę zasługują druki białostockie z przełomu XVIII/XIX wieku, pochodzące z drukarni Jana Jakuba Kantera, przejętej następnie przez Jana Appelbauma. Wśród zbiorów specjalnych związanych z regionem wyróżnia się bogata kolekcja współczesnych rękopisów literackich, na którą składają się, między innymi, rękopisy Marty Cywińskiej, Mieczysława Czajkowskiego, Tadeusza Gicgiera, Sokrata Janowicza, Wiesława Janickiego, Wiesława Kazaneckiego, Janiny Kozak-Pajkert, Jana Leończuka, Edwarda Redlińskiego, Wiesława Szymańskiego, Zbigniewa Ślączki, Zbigniewa Waydyka. Książnica Podlaska posiada cenne regionalia ikonograficzne, między innymi, rysunki Henryka Wilka i Władysława Pietruka, akwaforty i miedzioryty Wiesława Cieśli, zbiory akwarel Albina Waczyńskiego, prace Dymitra Grozdewa i Edwarda Jurszewicza. W zasobach Działu Zbiorów Specjalnych znajduje się też unikalna kolekcja fotogramów z wizerunkami Białegostoku autorstwa dwóch Piotrów Sawickich - ojca i syna. Uzupełniają zbiór rękopisy nutowe Roberta Panka i Tadeusza Trojanowskiego. Na uwagę zasługują również tzw. dokumenty życia społecznego, gromadzone ze względu na związek z regionem. Są wśród nich: druki ulotne z okresu międzywojennego, unikalne materiały z lat 70. i 80. dokumentujące protesty społeczne, działania NSZZ “Solidarność” i NSZZ RI “Solidarność”, dokumentacja Klubu Literackiego działającego w Białymstoku w latach 70., materiały dotyczące ruchu esperanckiego w Białymstoku. Zgromadzone publikacje (informatory, katalogi wystaw, foldery, ulotki, plakaty) dokumentują życie kulturalne i wydarzenia społeczno-polityczne w regionie, począwszy od lat 60. Kolekcję uzupełniają ekslibrisy bibliotek, innych instytucji i osób prywatnych związanych z województwem podlaskim. Zbiory specjalne udostępniane są w Dziale Zbiorów Specjalnych.