Naukowa edycja krytyczna „Pism rozproszonych” Zygmunta Glogera w trzech tomach
Projekt Naukowej Edycji Krytycznej „Pism rozproszonych” Zygmunta Glogera jest realizowany przez Książnicę Podlaską im. Łukasza Górnickiego we współpracy z Katedrą Badań Filologicznych „Wschód-Zachód” Uniwersytetu w Białymstoku w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (edycja II; nr rej. projektu: 11H 12 0335 81; kierownik projektu: prof. dr hab. Jarosław Ławski; data zakończenia: marzec 2017 roku).
Generalnym założeniem projektu jest wydanie w formie III-tomowej publikacji ponad ośmiuset artykułów wybitnego badacza i literata z Podlasia, pisanych na przestrzeni jego całego życia (1845–1910) do ponad sześćdziesięciu najważniejszych czasopism społecznych i kulturalnych XIX wieku. Edycja ma służyć przywróceniu nauce i obiegowi czytelniczemu efektów wieloletniej pracy Zygmunta Glogera, badacza o niezwykle różnorodnych zainteresowaniach, a ponadto bystrego obserwatora i komentatora życia codziennego drugiej połowy XIX wieku i pierwszej dekady wieku XX.
Gloger, ze względu na rozpiętość zainteresowań i typową dla dziewiętnastowiecznych badaczy omnikompetencję, daje w swoich tekstach złożony, mozaikowy obraz całej epoki charakteryzowanej mianem „dziewiętnastowieczności”. Rozproszone w ówczesnych periodykach, zapomniane i zlekceważone, drobne artykuły Glogera stanowią dziś równie cenne źródło wiedzy, co jego teksty wydane w formie wydawnictw zwartych, wciąż czytane, cenione i wznawiane. Informacje podawane przez Glogera często przekraczają granice jednej dyscypliny, dlatego na przykład wiele jego tekstów etnograficznych będzie ważnym punktem odniesienia dla literaturoznawców, wiele relacji z wypraw archeologicznych zawiera bogate opisy społeczeństwa etc.
Wysoko należy ocenić również walory estetyczne „pism rozproszonych” starożytnika z Jeżewa. Gloger odznaczał się niewątpliwie talentem pisarskim i jego relacje mogą być czytane jako doskonała literatura faktu, nierzadko posiadająca cechy reportażu. „Pisma rozproszone” to również wiersze, eseje, błyskotliwe felietony. Z całą pewnością warto spojrzeć na Glogera jako na twórcę literatury. Co najważniejsze: teksty zebrane w trzech tomach „pism rozproszonych” nigdy dotąd nie były publikowane jako całość ani też wznawiane od czasów Glogera.
Podstawowe cele naukowe przedkładanego projektu badawczego: Krytyczna, III-tomowa, naukowa edycja „pism rozproszonych” Zygmunta Glogera; inauguracja systematycznych badań nad naukowym, estetycznym i literackim kształtem tekstów, publikowanych w Pismach rozproszonych. Wprowadzenie do edukacji uniwersyteckiej zajęć poświęconych Glogerowi. W celu podjęcia i systematycznego przeprowadzenia wskazanej inicjatywy edytorskiej i naukowej Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w porozumieniu z Uniwersytetem w Białymstoku (Wydział Filologiczny), powołała Zespół Badawczy „Glogerianum”, który opracowuje edycję Pism rozproszonych we współpracy z kompetentnymi uczonymi z kraju i zagranicy.
Projekt realizowany w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki
